Dune Kitap Konusu Özeti İncelemesi Alıntılar

Dune Kitap Konusu Özeti İncelemesi Alıntılar. Frank Herbert’in 1965 yılında yazdığı bilim kurgu, fantastik roman. Bilim kurgu ve fantastik edebiyat için gösterilecek en iyi kurgulardan biri. Roman 6 kitaptan oluşuyor. Buradaki sadece ilk kitabın özeti olacak. Böyle devasa bir seriyi okuyup bitirmek kolay değil. Galiba diğer kitapları yakın zamanda okuyamayacağım. Belki okuma listemdeki bütün kitaplar bitince e-pub yani e kitap olarak seriye devam ederim.

Kitabın filmi de var. 1984 ve 2021 yılında yapılan iki ayrı film var. İkinci film kitabın ilk bölümünü konu ediniyor. Tabii ki filmde kitapta anlatılanların hissetmek mümkün değil. Romanın felsefesi, anlatımı, kurgusu çok etkileyici olsa da film sadece kitabın aksiyon yönünü yansıtıyor. Dune: Çöl Gezegeni.

Dune Kitap Konusu Özeti İncelemesi Alıntılar

Kitabın özetini çıkarmak pek kolay değil. Çünkü çok ayrıntılı. Sadece çok yüzeysel bir özet yazacağım. Baron Vladimir Harkonnen’a ait Harkonnen hanedanı, yıllardır Arrakis (Dune) gezegenini yönetmektedir. Asıl gezegenleri, imparatorluğa bağlı olan Giede Prime gezegenidir. İmparatorluk enmri ile Dune gezegeninin yönetimi Dük Leto’ya yani Atreides hanedanlığına verilir. Dük Leto, 26 nesildir yaşadıkları bereketli toprakları olan Caladan’dan, çöl gezegenini yönetmek için Arrakis’e gelecektir.

Dune gezegeni, hem imparatırluk tarafından hem de çeşitli lonca tarafından sömürülen halkı da köleleştirilmiş bir gezegendir. Baharat adındaki uyuştururu (Melanj) hem bir nevi ölümsüzlük demek olan yaşlanma geciktirici ve keyif maddesi olarak çok değerlidir. Sadece Dune gezegeninde bulunur. Baharatı elinde tutan gücü de elinde tutar. Bu nedenle Baron Vladimir Hekonnen bunu kendine yediremez. Baron, kuzeni Dük Leto’yu casusu Dr. Yueh’e öldürtür. Yerine de en beceriksiz ve aptal yeğenini geçirir. Paul, annesi ile birlikte çöle kaçar ve yıllarca çölde yerli halk Fremenler ile birlikte yaşar. Sonunda babasının intikamını alacak ve imparatorla yüzleşecektir. Harkonnen hanedanını ve yenilmez İmparator ordusu Sardaukarlar’ı yenilgiye uğratacaktır.

Dune Ana Teması, Yorum ve İncelemesi

Yukarıdaki özet en az filmi kadar zayıf oldu. Fakat 696 sayfalık bi romanı nasıl ayrıntılı özetleyebilirim  ki! İnsanlık yapay zeka ve robotların hakim olduğu transhümanizm benzeri bir insan sonrası benzei dünyada büyük bir savaş verir. İnsnalık artık uzaya açılmıştır. İmparatorluk hakmiyetindeki gezegenler ve uzay seyehati yapabilen Uzay Loncası ile dünyaya sığmayan insan artık yağmalayacak, uğruna savaşacak, birbirini öldürecek yeni hedefler bulmuştur. Dune çöl gezegeninde evrenin en değerli maddesi olan Baharat bulunur. Hem yaşlanmayı geciktirmede kullanılan hem de keyif maddesi olarak kullanılan (Melanj) Baharat için imparatorluk emri ile sürekli gezegene farklı hanedanlıklar gelir. Hepsinin tek amacı vardır gezegeni sömürmek.

Fremenler gezegenin yerli halkıdır. İmparatorun acımasız sadık askerleri Sardaukarlar gezegeni korurken CHOAM şirketi de baharat ticareti yapar. İmparatorluk ve Uzay Lonca’sının ortaklığıdır. Romanda Dük Leto, gezegendeki üst tabaka insnaları yemeğe çağırınca gezegendeki bütün sönürü düzeninin temsilcileri sohbete başlar. Kimi suyun az olmasını kullanır su ticareti uyapar, kimisi damıtıcı giyisi ticareti yapar, kimisi silahların ticaretini. Altın gezegenden tek faydalanamayan halk olan Fremenlerdir. Gerçek dünyamıda da durum aynı değil midir? Büyük şirketler ve bankalar, zengin %5’lik bir kısım dünya kaynaklarını sömürmez mi?

Romanda gezegen bilimcisi Doktor Kynes’in ölmeden önce baharatın etkisiyle babasının hayali ile konuştuğu yerler çok etkileyicidir. Aslında önceden suyu olan, havası olan capcanlı gezegendir burası. Gezegeni tekrar okyanuslarla doldurmanın, ağaçlar, ormanlar ve hayvanlarla doldurmanın bir yolu vardır. Çöldeki devasa solucanların da yok olması için yöntem basittir. Fakat bunun olması demek baharatın yok olması ve evrensel ticaretin bitmesi demektir.

Mehdi, Peygamber ve Genetiği Değiştirilmiş Üstün İnsnalar

Bene Gesserit rahipleri düşünen makineler ve robotların yok edildiği Butleryan Cihad’ı sonrasında kız öğrencilere eğitim vermeye başlar. Artık düşünen makineler yapmak dinen yasaktır. Kutsal kitaba bile girmiştir. Bu ilahi bir emirdir. Bu eğitimler zihinseldir. Zihin okuma, ikna, telkin, geleceği görme, gerçeği söyletme gibi sanatlar içerir. Bene Gesserit aslında genetik olarak en mükemmel insana ulaşmak için çalışır. En üstün insanı bulmak için çabalar. İmparatorluk İslam, Hristiyanlık gibi büyük dinlerden oluşturdukları yeni bir dini inanç sistemi ile halkı yönetir. 

Dune gezegenin yerli halkı Fremenler yüzlerce yıldır sömürülmüştür. Baharat denilen madde uğruna gezegenin çölleşmesine izin verilmiştir. Halk çöldeki devasa solucanların bulunduğu noktalarda solucanları eğiterek saklanmaya devam ederken mehdi, peygamber beklerler. Kehanet gerçekleşecek ve Lisanü’l Gayb Dune dışından gelecektir. Geleceği görme yetisine sahip mesih, gezegeni İmparatorluğun zulmünden kurtaracaktır. Düklük yüzüğü parmağında olan Leto artık çöle ayak uydurmuş ve rüyalarında gördüğü kızla evlenmiş, annesi de kız kardeşini doğurmuştur. Artık adı Paul Muad’Dib, diğer adı da Usûl’dür.

Kitaptaki kurgu çok karmaşık geniş. İlk kitaptan başlayan okur kitabın ilk 50 sayfasını, eğer araştırmadıysa, anlamayacaktır. Makinelerle savaş teması, din teması, kozmik bir sömürü ve adeta kozmik sömürü ortaklıklarının kurulması teması ile insanın binlerce yıl sonra bile aynı şekilde yok etmeye devam ettiği temasını çok sağlam işleniyor. Kuantum fiziği, kuamtum belirsizlikleri, zamanın göreceliği, kuantum üstsüte binme durumu, Schrödinger’in kedisinin hem ölü hem diri olması gibi fiziğin en popüler konuları da başarıyal işlenmiş. Transhümanizmi gerçekleştiren insan, yapay zekayı kötü yönde kullanmış ve varloşunu zorlukla korumuştur. Bu defa da İmparatorluk denilen yönetim insnaları hanedanların sömürüsüne açmıştır.

Dune Kişiler ve Yerler

Kitabın sonunda İmparatorluk Terminolojisi bölümünde önemli kişiler yerler hakkında bir sözlük var. Yine Melanjın nasıl oluştuğu, solucanların varlığı ve baharat arasındaki ilişki, gezegenin nasıl yeşil bir gezegen olacağına dair Dr. Kynes’in düşünceleri var. Özellikle din nasıl oluştu? İmparatorluğun kuruluşu ile ilgili ekler ile roman kurgusu dah aiyi anlaşılıyor. Tabii ki bu ilk roman. İlk defa bu kadar uzun bir yazı yazıyorum. Çünkü inanılmaz bir kurgu, inanılmaz bir ayrıntı var.

Dune Alıntılar

🍭“Tarihsel bir sistem olan karşılıklı yağmalama ve gasp sistemi burada, Arrakis’te son buluyor,” dedi babası. “İhtiyacın olan şeyleri, gelecek nesilleri düşünmeden, sonsuza dek çalmayı sürdüremezsin. Bir gezegenin fiziksel nitelikleri, ekonomik ve siyasi hayatına yansır. Bu yansımayı açıkça görebiliyoruz; yolumuz da belli.”

🍭“Bir egemen sınıfı besliyor; bu egemen sınıf, tarihteki diğer egemen sınıflar gibi yaşıyor… altın daysa onun artıklarıyla beslenen, yarı-insan yarı-köle bir kitle var. Bizi kitleler ve artıklar ilgilendiriyor.”

🍭“Babası ve diğer tüm bilim insanları yanılmıştı. Evrendeki en güçlü ve kalıcı ilkeler, tesadüfler ve hatalardı. Bunu şahinler bile biliyordu.”

🍭”Büyük Salon’da, Leydi Jessica şöminenin önünde toplanmış kadınlı erkekli bir grubun ortasında durmaktaydı. Şöminede çıtır çıtır yanan ateşin ışığı mücevherleri, dantelleri, pahalı kumaşları turuncuya boyuyordu. Dük gruptakiler arasında Carthag’lı damıtıcı-giysi imalatçısını, elektronik cihaz ithalatçısını, Dük’ün kutup fabrikasının yakınında yazlığı olan su nakliyatçısını, Lonca Bankası’nın temsilcisini (sırım gibi ve soğuk biriydi), baharat madenciliği ekipmanlarının yedek parçalarını satan taciri ve görünürdeki işi gezegene gelen ziyaretçilere eskort temin etmek olsa da aslında mesleğini kaçakçılık, casusluk ve şantaj faaliyetleri için paravan olarak kullandığı söylenen zayıf, somurtkan kadını tanıdı.”

• Baskı: 696 sayfa
• Okuma süresi: 36 saat
• Yayıncı: İthaki Yayınları