Yuval Noah Harari en çok okunan bu kitabında tarih öncesi çağlardan başlayarak insanın, yaşamını, inançlarını, tarih devrimi, sanayi devrimi ve ekonomiye kadar döneleri inceliyor.
Hayvanlardan Tanrılara Sapiens Özeti Konusu İncelemesi. Sapiens: A Brief History of Humankind, özgün adı. İlk baskısını 2012 yılında yapan Yuval Noah Harari kitabı. Büyük patlamadan başlayarak, insan sonrasına kadar Homo Sapiens’in geçmişi ve geleceği konu ediliyor. Aşağıda kısa bir özet yazacağım. İnsanlık tarihini anlatan en ünlü kitaplardan biri. Kitabı beş yıl önce okumuştum. Bugünlerde tekar okuduğum kitaplar arasındaydı. Hakkında çok fazla eleştiri de var. Eleştiriler genelde oldukça duygusal hatta romantik diyebilirim. Kitap hakkında yazılan binlerce Türkçe sayfaya bir de benim ki eklensin ne olacak!
Yuval Noah Harari’nin en çok okunan ya da kitap ticari bir meta olduğu için satılan kitapları için bağlantılar yukarıda. Sıradan bir okur olarak birbirinin devamı niteliğindeki bu üç kitabı yorumladım. Kitapların özetleri konu ve minik incelemelerini okuyabilir ve bir fikir sahibi olabilirsiniz.
Hayvanlardan Tanrılara Sapiens Özeti Konusu İncelemesi
Kitap big bang ile yani büyük patlama ile başlıyor. Daha sonra Sapiens terimi, tür nedir, cins nedir gibi bilgiler veriliyor. Homo türleri hangileriydi, dünyanın neresinde hangi Homo türü vardı. Bunlar anlatılıyor. Daha sonra ateşin bulunması ve yemek pişirmenin icadının Sapiens’i nasıl değiştirdiği ve diğer türlere üstünlük sağladığı ile devam ediliyor. Sapiens, Neandertal, Denisova, gibi homo türlerinin dünyaya dağılması ve yok olan türlerin yok olma nedenleri uzun uzun anlatılıyor.
Avcı toplayıcı olarak yaşayan insanın dilinin nasıl geliştiği, beyninin gelişme süreçleri, alet kullanması gibi konular ve özellikle hayal etme gücü üzerinde duruluyor. Bilişsel devrim sapiens’in tür olarak geçirdiği en önemli devrimlerden biri ve bu devrimle modern insana doğmaya başlıyor. Özellikle hayal kurma ve kurgulama gücü üzerinde duruyor yazar. İnsan kurgulama yeteneği ile hukuk sistemlerini, dinlerini, inançlarını, ekonomisini kuruyor. İnsanın bütün yaşamı aslında kendisinin oluşturduğu hayali kurgular üzerinden yaşadığı kitabın büyük bölümü oluşturuyor.
“Kurgu icat etme becerisi sayesinde Sapiens giderek daha karmaşık oyunlar üretiyor ve her nesil bu oyunları geliştirerek daha da ileri götürüyor.”
İkinci Bölüm
Tarım devrimi konu ediliyor. Tarım devriminin aslında avcı toplayıcı yaşamdan avantajlı olmadığı ileri sürülüyor. Kas gücü, kadın erkek ve toplumsal cinsiyet konuları anlatılıyor. Sanayi devrimi, özellikle adalet sistemi, hukuk ve adalet, imparatorluklardan, cumhuriyetlere kurulan medenşyetler ve insanın dünyayı keşfetmesi konuları analtılıyor. Tüketim toplumu, kapitalizm, liberalizm, sosyalizm; bankacılık ve finans sektörü ile değişik inançtaki düşüncedeki insanların parada nasıl birleştiğine değiniliyor.
Sonlara doğru insan sonrası tartışılıyor. Transhümanizm, ölümsüzlük, insan sonrası artık biyolojik olmayan bir silikon ya da dijital homo olmayan insan türlerinin olasılığı tartışılıyor. İnsanın teknolojiyi kullanarak kendini modifiye etmesi insanı bir tanrı mı yapacak yoksa insan yerini yeni bir türe mi bırakacak? Transhümanizm, teknolojik tekillik gerçekleşecek mi? Gibi konularla kitap bitiyor.
Yorumum İncelemem
Tabii ki ben sıradan bir okurum. Bu da sıradan bir yorum olacak. Kitaba yapılan en büyük eleştiri yazarın evrim teorisini kullanması, ateist olması ve kitapta sık sık akıllı tasarımın ve tanrının olmadığını vurgulaması üzerine. Bu eleştiriler çok duygusal ve romantik. “Yazdıkları inancıma ters” diye yapılan eleştirileri kabul etmiyorum. Şu anda insanın var olmasını en iyi açıklayan evrimdir. Yazar dinlerin nasıl tek tanrılı dinlere dönüştüğünü de anlatıyor. Pagan dinleri öncesi animist inançlar ve hepsinden sonra nasıl pagan dinlerinin çok tanrılı dinlere ve oradan da tek tanrılı dinlere dönüştüğü anlatılıyor. Bu bilgiler zaten dinlerin nasıl ortaya çıktığı genelde bu biçimde açıklanır.
Belki yazarın imparatorluklar hakkındaki düşüncelerini, atom bombası hakkındaki düşünceleri yine çarenin büyük bir dünya imparatorluğunda olması gibi düşüncelerini eleştirebiliriz. Yine İsrail ve Filistin meselesine hiç değinmemesi. İsrail hakkında pek olumsuz bir ley yazmaması da ilginç. Kitabın sonundaki insan sonrası ile ilgili kısımlar zaten onlarca yıldır tartışılıyor. Transhümanizm, posthümanizm, teknolojik tekillik ve homo olmayan bir insan türünün, süper insanın var olması yeni konular değil. İnsandan farklı bir tür belki de insanın temelini attığı bir varlık olacak. Dijital bir varlık, siborg gibi yarı biyolojik yarı dijital ya da tamamen farklı bir varlık gelecekte hüküm sürecek.
Yazarın iktisat teorileri, tarih teorileri eleştirilebilir. Ama genel hatları ile anlatılanları Tüfek, Mikrop ve Çelik gibi kitaplarda da bulabiliriz. Yazarın objektif olmadığını söyleyen yorumlar da yanlış çünkü evrim teorisi zaten objektiftir, bilimdir. Bir inanç değildir. Bu tartışmayı saçma buluyorum. Yazarın ateist olması ve her şeyi yaratan bir gücü reddetmesi kitaptaki çok önemli yerlerin değerini düşürmez. Sonuç olarak çok da abartmamak kaydı ile konusunda yazılmış iyi kitaplardan. Son bölümler bana çok fazla ayrıntılı ve gereksiz geldi. Yani kitap en az 100 sayfa daha kısa olabilirdi. Yine insanın “maymundan evrimleştiğini” düşünen ve Evrim Teorisini bu şekilde anlayan okura bu kitap hiç bir şey katamaz.
Jenerik:
- Kitap: Hayvanlardan Tanrılara Sapiens, İnsan Türünün Kısa Bir Tarihi
- Yazar: Yuval Noah Harari
- Çevirmen: Ertuğrul Genç
- Sayfa: 416
- Okuma Süresi: 16 saat
- Yayıncı: Kolektif Kitap
Yorumlar