Süpersimetri, Sicim Kuramı (teorisi) M Kuramı (teorisi) gibi yıllarca unutulup tekrar fizikçilerin, matematikçilerin, astrofizikçilerin araştırma kon
Süpersimetri, Sicim Kuramı (teorisi) M Kuramı (teorisi) gibi yıllarca unutulup tekrar fizikçilerin, matematikçilerin, astrofizikçilerin araştırma konusu olmuştur. Evrenin yapısı nedir? Yaşam ve bütün evren hologram mıdır? Hologram teorisi, bir bilgisayar simülasyononunda (benzetiminde) yaşayıp yaşamadığımız da paralel evrenler ile birlikte çok merak edilen konular arasında.
Tabii ki uzay zaman olmak üzere dört boyuttan daha üst boyutlar var mıdır? M kuramı 11 boyutlu bir yapı öngörüyor. Evrenimiz beş boyutl u bir uzayın parçası biz ise bu yüksek boyuttan adeta yansıyan bilgi parçaları mıyız? Hologramlarda olduğu gibi, gerçekliğimiz üst gerçekliğin yansıması mı? Şimdi süper simetri nedir? Sorusunun cevabına geçelim.
Süpersimetri Nedir? Sicim Kuramı ve Holografik Evren Teorisi
Hangi başlıkları inceleyeceğiz?
- Uzayın Boyutları?
- Evren ve Uzay Kaç Boyutlu?
- Sicim Teorisi (kuramı) Nedir?
- Süperismetri nedir?
- Hawking Işınımı (radyasyonu) Nedir?
- Evren Holografik mi?
- M Kuramı Nedir?
- Her şey Hologram Yansıması mı?
- Evrenin şekli nasıldır?
- Kütle çekimi 5. boyuttan mı geliyor?
- Kuantum dolanıklık nedir?
- Solucan deliği (Einstein-Rosen Köprüsü? nedir?
Süpersimetri Nedir?
Sicim teroisi aslında Leonardo Euer adlı 1707-1783 yılları arasında yaşamış İsviçreli bir matematikçinin denklemlerine dayanır. Bu denklemlerin sicim kuramını ve atom altı parçacıkların saçılımını tarif ettiğini Gabrielle Veneziona ve Mahiko Suzuki keşfettiğinde yıl 1968’di. Sicim teorisi böylelikle tekrar unutulmak üzere tekrar gündeme gelmişti.
Sicim teorisinde atom altı parçacıklar noktacıklar şeklinde değil, sürekli titreşen iki boyutlu sicimler biçimindedir. Sicimlerin var olabilmeleri için M kuramı gibi daha çok boyutlu evren modelleri üretildi. Sicim kuramına göre 10 M kuramına göre de 11 boyutlu bir evren vardır. 1984 yılında Michael Green ve John Scwarz sicim teorisini yeniden canlandırdı.
Spinlerine göre parçacıklar ya fermiyon ya da bozondur. Bu ayrımda spinlerine göre yapılır. Tam spinli parçacıklar bozon yarım psinli atom altı parçacıklar ise fermiyondur. Süpersimetri, süper sicimleri gerektirir. Süpersimetri kuramına göre atomaltı parçacıkların süper eşleri vardır. Örneğin elektron için 0 spinli selektron süpersimetrik parçacığı olmalıdır. Graviton, foton, leptonlar, kuarklar gibi bilinen bütün parçacıkların bir süpereşi aranıyor.
Bilgi Paradoksu Nedir?
Kara deliklerin aslında saçsız olmadığı (kara delikler saçsız, tabiri içine giren hiçbir şeyin kurtulamayacağımı anlatır) tamamen “kara olmadıkları” biliniyor. Hawking, kara deliğe düşen bilginin yok olmayacağını erken denklemleri ile çözer. Kara delikler Hawking radyasyonu (ışınımı) adı verilen bir olay sonucu parçacıklarını uzaya savururlar.
Benkenstein de kara deliklerin bilgi paradoksuna katkıda bulundu kara deliklerde bulunan bilginin miktarı kara deliğin ufku ile orantılıydı. Kara delikler bilgi sızdırıyordu. Bu sızan bilgi kara deliğin içindeki bilgiden çok farklı iki boyutlu.
Holografik Evren Kuramı (Teorisi) Nedir?
Tam bu noktada M kuramı, Sicim kuramı gibi evrenin 11 boyuttan yirmi boyutun üstüne kadar çıkaran teoriler evrenin yapısı hakkında değişik teoriler sundular. Uzay zaman ve evrenin bütün bilgisi bütün yaşamlarımız, uzayımızın içinde bulunduğu bir beşinci boyuttan sızan hologram görüntüleri olabilirdi. Maldecena yaptığı matematik hesaplamalarda, evrenin hacmindeki yani uzaydaki bilgi ile evrenin beşinci boyutundaki gerçekliğin aslında birbirine çevrilebildiğini buldu. Denklemler her zaman aynı kalıyordu. Tıpkı kara deliğin içindeki bilginin değişik bir formda Hawking radyasyonu (ışınımı) olarak dışarıya sızması gibiydi bu.
M kuramı P zarlar adı verilen yapılarla, sürekli birbiri ile çarpışan zar evrenler öngörüyor. Kütleçekim gibi zayıf kuvvetlerin kıvrılmış Planck boyutundaki ölçeklerdeki boyutlardan, paralel gerçekliklerden geldiği de diğer içinden çıkılamaz konulardan. Uzay zamanın dokusunda Planck boyutunda yine Planck zamanı kadar açık kalan solucan delikleri meşhur Einstei-Rosen geçitleri de çoklu evrenleri öngörüyor.
Kaynaklar ve okuma listesi:
- Michio Kaku: Paralel Dünyalar
- Michio Kaku: Tanrı Denklemi
- Frank Close: Her Şeyin Teorisi
- Gordon Kane: Süpersimetri
- Brian Greene: Evrenin Dokusu
- Brian Greene: Evrenin Zarafeti
- Marcus Chown: Kütleçekimin Yükselişi
Yorumlar